Mikroorganizmy w służbie czystości – jak działają i jak je przechowywać?

Produkty biologiczne oparte na mikroorganizmach to coraz popularniejsza alternatywa dla tradycyjnej chemii gospodarczej i przemysłowej. Wykorzystują naturalne zdolności bakterii, grzybów i enzymów do rozkładania związków organicznych. Ich działanie jest skuteczne, ekologiczne i bezpieczne, ale wymaga spełnienia określonych warunków. Sprawdź, czym są mikroorganizmy w biopreparatach, jak działają i co należy zrobić (lub czego unikać), aby nie utracić ich właściwości.

Mikroorganizmy stosowane w produktach biologicznych to najczęściej bakterie saprofityczne, które odżywiają się martwą materią organiczną. W preparatach znajdują się także enzymy – białka przyspieszające rozkład tłuszczów, białek, cukrów i innych substancji. Często dodaje się również grzyby strzępkowe, drożdże lub promieniowce.

Najczęściej wykorzystywane szczepy to bakterie z rodzajów Bacillus, Pseudomonas, Rhodococcus oraz niektóre szczepy Lactobacillus i Nitrosomonas. Dobierane są w zależności od tego, co mają rozkładać: ścieki, tłuszcze, resztki roślinne, osady denitryfikacyjne itp.

Działanie preparatów opartych na mikroorganizmach polega na zasiedleniu środowiska (np. szamba, kompostu, odpływu), w którym obecna jest materia organiczna. Bakterie przekształcają odpady w nieszkodliwe substancje: dwutlenek węgla, wodę, proste kwasy organiczne. Enzymy natomiast przyspieszają te reakcje, rozbijając złożone cząsteczki na mniejsze.

Biopreparaty nie działają jak środki chemiczne – nie spalają i nie rozpuszczają agresywnie zanieczyszczeń. Ich działanie jest wolniejsze, ale za to trwałe i bezpieczne dla środowiska. Z tego powodu ważna jest regularność stosowania i cierpliwość.

Mikroorganizmy to żywe organizmy. Mają swoje potrzeby – temperaturę, tlen (lub jego brak), wilgoć i odpowiednie pH. Gwałtowne zmiany tych parametrów mogą zniszczyć florę bakteryjną lub unieczynnić enzymy.

Najczęstsze błędy użytkowników:

1. Zalanie odpływu wrzątkiem po aplikacji bakterii – temperatura powyżej 50°C zabija komórki,
2. Użycie wybielacza lub silnych detergentów – środki biobójcze niszczą bakterie i denaturują enzymy,
3. Spłukanie wodą tuż po aplikacji – mikroorganizmy nie mają czasu na zadziałanie,
4. Przechowywanie produktu w pełnym słońcu lub wilgoci – prowadzi do dezaktywacji preparatu.

Biopreparaty zawierają żywe mikroorganizmy lub enzymy, które tracą aktywność w nieodpowiednich warunkach. Należy je przechowywać w suchym, chłodnym i zacienionym miejscu. Optymalna temperatura to 5–25°C. Nie należy zamrażać produktów ani narażać ich na długotrwałe działanie ciepła, np. przechowując je przy grzejniku czy w nasłonecznionym samochodzie.

Produkty w formie proszku lub granulatu powinny być zawsze szczelnie zamknięte – wchłanianie wilgoci z powietrza może przedwcześnie aktywować bakterie i obniżyć ich skuteczność. W przypadku płynnych koncentratów ważne jest, aby nie dopuścić do zamarznięcia lub przegrzania płynu. Niektóre produkty, jak saszetki wsadowe, mają zabezpieczenia przed światłem – należy je zostawić w oryginalnym opakowaniu.

Przestrzeganie terminu ważności to także kluczowa sprawa. Większość biopreparatów zachowuje pełną aktywność przez 12–24 miesiące od daty produkcji, ale tylko jeśli były prawidłowo przechowywane. Po tym czasie skuteczność może stopniowo maleć.

Aby produkty biologiczne były skuteczne, warto pamiętać o kilku zasadach:

• stosuj je regularnie – raz w tygodniu lub miesiącu w zależności od systemu,
• aplikuj wieczorem, kiedy instalacja nie będzie intensywnie używana,
• nie używaj agresywnej chemii przez 24–48 godzin od aplikacji,
• przechowuj preparaty w miejscu suchym, zacienionym, w temperaturze 5–25°C,
• stosuj preparat na środowisko, gdzie jest "co rozkładać" – bakterie potrzebują materii organicznej jako pożywki.

• W jednej łyżeczce kompostu może znajdować się ponad miliard bakterii i kilka milionów grzybów.
• Niektóre szczepy bakterii potrafią rozkładać plastik (np. poliester) w warunkach laboratoryjnych.
• W 2022 roku w Japonii opracowano preparat oparty na bakteriach, które rozkładają tłuszcze kuchenne w rurociągach bez potrzeby ingerencji mechanicznej.
• Mikroorganizmy są podstawą działania większości oczyszczalni ścieków na świecie – zarówno domowych, jak i przemysłowych.

Biopreparaty działają skutecznie tylko wtedy, gdy dbamy o ich warunki życia. To nie magia ani chemia błyskawiczna, lecz przemyślana współpraca z naturą. Prawidłowe przechowywanie, odpowiedni moment aplikacji, unikanie chemii i zrozumienie procesów biologicznych to klucz do sukcesu.

Produkty oparte na mikroorganizmach, takie jak preparaty BioME, to narzędzia nowoczesnej, zrównoważonej gospodarki ekologicznej – wymagają jednak świadomego użytkowania. Ich skuteczność zaczyna się od szczegółów, a efekty widoczne są nie od razu, ale na długo.