Skoszona trawa w procesie kompostowania – metody, zalecenia i błędy

Skoszona trawa jest wartościowym surowcem do produkcji kompostu, jednak jej skuteczne przetwarzanie wymaga odpowiedniej techniki, zachowania bilansu węglowo-azotowego oraz właściwego napowietrzania. Prawidłowo prowadzony kompost z trawy stanowi pełnowartościowy nawóz organiczny, który wspiera zrównoważoną gospodarkę ogrodniczą.

Świeżo skoszona trawa zawiera wysokie stężenie związków azotowych, głównie w postaci białek i aminokwasów. Jej wilgotność może przekraczać 75%, co wpływa na tendencję do szybkiego gnicia w warunkach beztlenowych. Zawartość suchej masy waha się między 15–25%, a stosunek węgla do azotu (C:N) wynosi zazwyczaj 15:1 do 20:1, co kwalifikuje ją jako materiał "zielony" w kompostowaniu. Wysoka zawartość azotu czyni z niej doskonały substrat dla mikroorganizmów, jednak jej nadmiar może prowadzić do fermentacji, emisji amoniaku i powstawania nieprzyjemnych zapachów.

Aby skutecznie kompostować trawę, konieczne jest zachowanie równowagi między materiałem bogatym w azot (zielonym) a materiałem bogatym w węgiel (brązowym). Skoszona trawa powinna być mieszana z dodatkami strukturalnymi takimi jak:

• rozdrobnione gałęzie,
• słoma,
• sucha trawa,
• liście,
• karton nieskażony farbami,
• trociny w umiarkowanych ilościach.

Dodatki te poprawiają strukturę pryzmy, zapobiegają zbytniemu zagęszczeniu i umożliwiają cyrkulację powietrza, co sprzyja procesom tlenowym.

Kompostowanie przebiega w trzech głównych fazach:

• Faza mezofilna (20–40°C) – aktywność bakterii mezofilnych, rozkład prostych związków organicznych.
• Faza termofilna (40–70°C) – dominacja bakterii termofilnych i grzybów, rozkład celulozy, ligniny, białek; eliminacja patogenów i nasion chwastów.
• Faza dojrzewania (<40°C) – spowolnienie aktywności, mineralizacja, humifikacja, stabilizacja materii organicznej.

W każdej z tych faz kluczową rolę odgrywają mikroorganizmy: bakterie tlenowe, promieniowce, grzyby kompostowe oraz organizmy wyższe (dżdżownice, skoczogonki).

Pryzma kompostowa powinna być zakładana na przepuszczalnym podłożu (gleba, żwir), z zapewnieniem dostępu powietrza od dołu. Zaleca się układanie warstw naprzemiennych: 10–15 cm trawy i 15–20 cm materiału strukturalnego. Warstwy można lekko zwilżyć, jeśli są suche, lub podsuszyć, jeśli zbyt mokre. Całość przykrywa się słomą, włókniną lub tkaniną jutową, co chroni przed nadmiernym parowaniem i opadami.

Regularne przewracanie (co 7–14 dni) zapewnia napowietrzanie i równomierny rozkład. Należy unikać ubijania pryzmy, gdyż prowadzi to do powstawania stref beztlenowych.

Do najczęstszych błędów należą:

• składowanie trawy w grubych warstwach bez dodatków – prowadzi do gnicia,
• zbyt duża wilgotność – sprzyja fermentacji beztlenowej,
• brak napowietrzania – hamuje procesy tlenowe,
• dodatek trawy z herbicydami – może zniszczyć mikroflorę kompostu,
• zbyt częste mieszanie – zaburza rozwój biofilmu mikrobiologicznego.

Prawidłowo prowadzony kompost z trawy nie powinien wydzielać przykrego zapachu, a po kilku tygodniach przekształca się w ciemny, sypki materiał o ziemistym zapachu.

Kompost z przewagą trawy dojrzewa zwykle w ciągu 3–5 miesięcy, w zależności od warunków. O dojrzałości świadczą:

• brak zapachu amoniaku,
• ciemna, jednolita struktura,
• sypkość i wilgotność porównywalna do ziemi ogrodowej,
• brak rozpoznawalnych resztek roślin.

Można również przeprowadzić test kiełkowania (np. z rzeżuchą) – jeżeli rośliny rosną bez zahamowania, kompost jest gotowy do użycia.

Kompost z trawy można stosować jako:

• nawóz organiczny do warzywników,
• do poprawy struktury gleby piaszczystej lub gliniastej,
• dodatek do podłoży kwiatowych (po przesiewie),
• materiał ściółkujący wokół drzew i krzewów,
• do rekultywacji zdegradowanych gleb.

Kompost z przewagą trawy jest bogaty w azot i szybko dostępne składniki pokarmowe, dlatego warto mieszać go z kompostem z liści lub zrębków drzewnych dla uzyskania stabilniejszego efektu nawozowego.

Kompostowanie trawy wpisuje się w zasady gospodarki o obiegu zamkniętym. Pozwala na:

• redukcję masy odpadów zielonych,
• unikanie transportu i utylizacji odpadów w kompostowniach przemysłowych,
• odzysk materii organicznej i składników mineralnych,
• zwiększenie aktywności biologicznej gleb,
• ograniczenie zużycia nawozów syntetycznych.

Zastosowanie lokalnych, przydomowych metod kompostowania to także sposób na poprawę mikroklimatu, retencji wody i zdrowia ekosystemów ogrodowych.