Szambo to zamknięty zbiornik na ścieki bytowe, którego prawidłowe działanie zależy od wielu czynników, w tym od regularnego rozkładu materii organicznej. Jednym z problemów eksploatacyjnych szamb jest powstawanie tzw. „kożuchów” – gęstej, unoszącej się na powierzchni warstwy tłuszczów, resztek organicznych i produktów fermentacji. Choć z pozoru niegroźna, obecność kożucha może znacząco zaburzyć działanie całego systemu. W tym artykule przedstawiamy naukowe i praktyczne powody, dla których należy regularnie rozpuszczać kożuchy w szambie oraz jak to skutecznie robić z pomocą biologicznych preparatów.

Kożuch to powierzchniowa warstwa zbita z:

• tłuszczów kuchennych,
• resztek jedzenia,
• papieru toaletowego,
• produktów fermentacji,
• mikroflory beztlenowej,
• włóknistych cząstek (np. chusteczek, resztek tkanin).
   

Tworzy się najczęściej przy niewłaściwej mikroflorze lub braku odpowiedniej wentylacji i dostępu do świeżych ścieków. Ma formę zwartej, gęstej masy.

• Mechaniczne zaburzenia odpływu -  kożuch może blokować wylot zbiornika, prowadząc do cofania się ścieków do instalacji wewnętrznej.
• Hamowanie wymiany gazowej - warstwa ta utrudnia odprowadzanie metanu, siarkowodoru i CO₂. Może dojść do wzrostu ciśnienia i ryzyka uszkodzenia pokrywy.
• Ograniczenie działania mikroflory - zbita warstwa tłuszczowa blokuje kontakt ścieków z bakteriami znajdującymi się głębiej, przez co fermentacja i rozkład materii zwalniają.
• Przyspieszenie gnicia - gromadzenie nierozłożonych substancji zwiększa poziom beztlenowej fermentacji gnilnej, co skutkuje powstawaniem odorów i toksyn.
• Utrudniona praca asenizacji - zbity kożuch często trzeba mechanicznie rozbić przed wypompowaniem zawartości.

W zdrowym szambie panuje dynamiczna równowaga mikroorganizmów:

• bakterie fermentacyjne,
• bakterie beztlenowe (metanogenne),
• bakterie redukujące siarczany,
• bakterie denitryfikacyjne.
   

Kożuch ogranicza dostęp do substratów i gazów, przez co mikroflora staje się mniej aktywna. Tworzy się efekt „martwej strefy” – powierzchni, która nie uczestniczy w rozkładzie.

W badaniach mikrobiologicznych wykazano, że fermentacja tłuszczów i białek wymaga bezpośredniego kontaktu bakterii z cieczą. Kożuch stanowi barierę fizyczną i chemiczną (działa jak izolator).

• Zwiększenie częstotliwości opróżniania - przy obecności kożucha pojemność robocza zbiornika maleje, co skutkuje szybszym jego przepełnieniem.
• Ryzyko rozszczelnień - wzrost ciśnienia gazów fermentacyjnych może doprowadzić do nieszczelności w pokrywach lub kominkach wentylacyjnych.
• Emisja odorów i toksycznych związków - nagromadzenie siarkowodoru (H₂S) i amoniaku (NH₃) może być szkodliwe dla ludzi i środowiska – szczególnie przy braku wentylacji.
• Degradacja instalacji - związki powstające w gnijących kożuchach są agresywne chemicznie – mogą niszczyć uszczelki i rury.
• Zanieczyszczenie wód gruntowych - w przypadku przepełnienia lub nieszczelności – kożuch może trafić do gruntu jako nierozłożona materia organiczna.

• Biopreparaty mikrobiologiczne 

Produkty zawierające bakterie i enzymy (np. lipazy, proteazy) rozkładają tłuszcze i białka w warstwie kożucha. Przykład: BioME do szamba.

• Systematyczne stosowanie

Dawkowanie powinno być regularne – raz w miesiącu, najlepiej wieczorem, by bakterie miały czas na działanie w spokojnych warunkach.

• Właściwa wentylacja szamba

Kominek odpowietrzający powinien być drożny – ruch powietrza wspiera aktywność bakterii.

• Unikanie wrzucania tłuszczów kuchennych i chemii

Oleje, smary, silne detergenty i środki dezynfekujące zaburzają florę bakteryjną i sprzyjają tworzeniu kożuchów.

• Utrzymanie odpowiedniego poziomu cieczy

Nie opróżniaj zbiornika do zera zimą – cienka warstwa sprzyja zamarzaniu i tworzeniu zwartego kożucha.

Kożuchy w szambie to poważny problem eksploatacyjny. Utrudniają prawidłowe funkcjonowanie mikroorganizmów, zwiększają emisje odorów, przyspieszają zużycie instalacji i zwiększają koszty asenizacji. Ich regularne rozpuszczanie to nie tylko kwestia wygody, ale przede wszystkim bezpieczeństwa sanitarnego i ochrony środowiska.

Zastosowanie preparatów takich jak BioME Szambo pozwala skutecznie zapobiegać tworzeniu się kożuchów, wspiera mikrobiologię zbiornika i przedłuża jego żywotność. Szambo nie musi być źródłem problemów – wystarczy, że wspomożemy naturę w rozkładzie tego, co do niej trafia.